Author: Thomas Sluyter

Op Zaterdag 2 Augustus j.l. werd de derde Kendo World Keiko-kai gehouden in Tokyo. H8-dan Inoue Yoshihiko-sensei sprak daar de leerlingen toe over de ware betekenis van de Nihon Kendo Kata, gevolgd door een demonstratie door twee van zijn leerlingen. De lezing was gebaseerd op een artikel dat Inoue-sensei heeft geschreven voor Kendo Nihon, te verschijnen in September 2014. Hier onder treft men een vertaling van de handout die tijdens de Keiko-kai aan de deelnemers is uitgereikt. Deze vertaling is met toestemming van Kendo World tot stand gekomen.

De ware betekenis van het leren van de Nihon Kendo Kata

(Inoue Yoshihiko Kendo Hanshi 8-dan, Kendo Nihon Sept. 2014)

De wens om NIET te doden
Het hedendaagse Japan is zo gewend geraakt aan vrede, dat men nauwelijks nog de tijd neemt om over sterfelijkheid te peinzen. Ik hoop dat mensen de onherroepelijkheid van de dood leren herkennen door de Kendo Kata. Wanneer een kendoka tot dit inzicht komt zullen zijn Kata ’tot leven’ komen. Ippon-me is in essentie kenjutsu (technieken om te doden middels het zwaard). Sanbon-me stelt kendo voor (de Weg van het zwaard). Nihon-me ligt ergens tussen beide extremen.

“Chi-jin-yu” is de fundamentele filosofie van kendo. “Chi” verwijst naar wijsheid, of naar het vellen van het juiste oordeel. “Jin” betekent goedertieren, vriendelijkheid of het in overweging nemen van de belangen van anderen. “Yu” verwijst naar de moed om te handelen.

Ippon-me: Het verkrijgen van de vaardigheden om een vijand in één slag te doden. Nihon-me: het ontwapenen van de vijand zonder hem te doden. Sanbom-me: erkenning van de vreugde om te leven. Het beheersen van de vijand met een superieure aanwezigheid, maar zonder een druppel bloed te spillen. Daarna, het voelen van de vreugde om te leven en beide strijders keren ongekwetst terug. Dit is het ultieme doel in kendo.

De ‘authoriteit van de kensen’ leren kennen door Kendo Kata
Het belangrijkste in kendo is het peilen van de tegenstander en het uitoefenen van druk (seme) op hem met de kensen. Zonder de kensen te gebruiken om druk uit te oefenen zou kendo uiteenvallen tot niets meer dan mensen die elkaar met stokken slaan. Het toepassen van seme met de kensen stelt de beoefenaar ook in staat om juiste maai te meten.

Het leren van een correcte Keiko instelling door Kendo Kata

Tegenwoordig legt men bij keiko vaak de nadruk op het winnen of het verliezen. Hoe verzadigd men van geestelijke kracht is, is nagenoeg irrelevant geworden. In shiai strijdt men om winnaars en verliezers te bepalen, terwijl keiko is bedoeld voor de verbetering van beide deelnemers. Het is belangrijk dat beide zijden met volle geesteskracht deelnemen aan keiko. Als je dit kan bereiken, dan zal een partij van 2 of 3 minuten uitputtend zijn, net als in vervlogen tijden. Tegenwoordig houden mensen, tenzij de opdracht anders luidt, keiko van 10~15 minuten. Ze oefenen om elkaar te verslaan en slaan weinig acht op het doel van wederzijdse verbetering. Dit is precies het soort keiko houding dat te verbeteren is door het oefenen van kendo kata.

Aandachtspunten voor Enbu en Keiko – verschillen naargelang van niveau

Tegen beginners zal de instructeur (uchidachi) in itto-ryu “het laten lijken alsof hij toe zal slaan, maar hij zal verzekeren mis te slaan”. Tegen ervaren leerlingen zal hij “het laten lijken alsof hij toe zal slaan, maar hij zal net op tijd stoppen”. Tegen vergevorderde kendoka zal hij “het doen lijken alsof hij toe zal slaan en dat ook werkelijk doen”.

In Kendo Kata tonen de meeste Uchidachi niet voldoende zanshin. Zodra zij “yaaa!” hebben geroepen is het voor hen afgelopen. Maar onthoud: een persoon sterft niet meteen nadat hij is gesneden of doorkliefd. In de tijd dat ik als cipier bij de galgen werkte zag ik vaak dat het lichaam van de geëxecuteerde nog een tijd door bewoog, zelfs nadat de persoon het bewustzijn had verloren. Er is niets angstaanjagender dan dit. Het aspect van zanshin dat een begrip van het sterven bevat ontbreekt bij velen.

Kendo Kata die vooroorloogse en naoorloogse kendo verbinden

Hoewel het naoorloogse kendo als een compleet nieuw iets is herschapen na een periode van gedwongen onthouding, kan men nog steeds stukken van het oude kendo terugvinden in de kendo kata. Als de Kendo Kata worden verwaarloosd bestaat de gerede mogelijkheid dat kendo zal vervallen naar een om-en-om spelletje van tikkertje met shinai [waarbij zijn oorsprong en de theoretische achtergronden compleet worden vergeten]. In Sanbon-me is het doelwit een steek naar de solar-plexus, wat in het moderne kendo geen geldig doel is. Echter, Sanbon-me representeert het ware kendo. Het zwaard raakt het lichaam van de tegenstander op geen enkele manier en er wordt geen bloed vergoten. Zowel Shidachi als Uchidachi verlaten het gevecht zonder kleerscheuren. Uiteindelijk overwint Shidachi Uchidachi met de hoogste vorm van overvalling genaamd “kurai-zeme” waarbij de tegenstander wordt bedwongen door de kracht van de geest en de aanwezigheid. De overwonnene erkent zijn verlies en voelt vreugde omdat hij mag doorgaan met leven. Om niet te sterven, maar om door te leven – het belang van leven wordt hier duidelijk. Dit is de belangrijkste reden waarom “kenjutsu” is hernoemd naar “kendo” – een Weg van leven, in tegenstelling tot technieken om te doden.